Μέθοδος για την Ψηφιοποίηση διαφανειών (Slides)

Η μεγαλύτερη δυσκολία για την ψηφιοποίηση ενός αρχείου με θετικές φωτογραφίες (διαφάνειες/slides) είναι η μικρή ταχύτητα και ο μεγάλος κόπος που απαιτούνται για την επίτευξη της. Σημαντικές παράμετροι, επίσης, είναι η ευκολία και η απλότητα της μεθόδου και τελικά η γρήγορη ή και η άμεση δημοσιοποίηση των ψηφιακών αντιγράφων. Το κόστος, μια ακόμη σημαντική παράμετρος, θα πρέπει να είναι χαμηλό ώστε η ψηφιοποίηση να είναι εφικτή χωρίς αναβολές για την αγορά του εξοπλισμού. Από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται μέχρι στιγμής επιλέξαμε και προτείνουμε  τη φωτογραφική αντιγραφή μιας διαφάνειας από την προβολή της αφού κατά τη γνώμη μας πληροί επαρκώς τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις.

O νόμος του αντίστροφου τετραγώνου (Photo:002)

Το θεωρητικό υπόβαθρο στην εκτέλεση της μεθόδου, υποστηρίχτηκε από το νόμο του αντίστροφου τετραγώνου: Ο νόμος του αντίστροφου τετραγώνου (inverse square law) ορίζει ότι η ένταση μιας φωτεινής δέσμης που εκπέμπεται σε τρισδιάστατο χώρο είναι αντιστρόφως ανάλογη από το τετράγωνο της απόστασης. Πιο απλά όσο απομακρυνόμαστε από την φωτεινή πηγή η μείωση του φωτός ισούται με το τετράγωνο της απόστασης.

Με βάση αυτό το νόμο αναζητήσαμε την ιδανική απόσταση μεταξύ του προβολέα και της προβαλλόμενης επιφάνειας.  Ως ιδανική απόσταση ορίζουμε αυτή όπου η φωτεινότητα και το μέγεθος της προβαλλόμενης φωτογραφίας είναι κατάλληλη για να εξασφαλίσει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Με δεδομένο ότι η φωτεινότητα εξαρτάται και από το περιεχόμενο της ίδιας της φωτογραφίας, την ποιότητα της λάμπας προβολής, την ποιότητα και την εστιακή απόσταση του φακού της φωτογραφικής μηχανής, την ποιότητα της επιφάνειας προβολής καταλήξαμε πως η καλύτερη μέθοδος για την εύρεση της ιδανικής απόστασης είναι η πρακτική δοκιμή (Trial and error) μέχρι να βρεθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Παραμετροποίηση (Setup) / Απαιτούμενος Εξοπλισμός (Photo:003)

Τα απαιτούμενα για την εκτέλεση της μεθόδου είναι:

1. Slide Projector. Αν δεν υπάρχει διαθέσιμος ή έχει καταστραφεί, υπάρχουν διαθέσιμοι στην αγορά μεταχειρισμένων με πολύ χαμηλό κόστος. Υπάρχουν επίσης στο εμπόριο λάμπες και πολλά αναλώσιμα (π.χ. Magazines, θήκες) σχεδόν σε όλα τα φωτογραφικά καταστήματα.
2. Επιφάνεια προβολής. Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί οποιαδήποτε επιφάνεια. Εμείς, έπειτα από αρκετές δοκιμές καταλήξαμε στη χρήση του μαύρου μακετόχαρτου που είναι αρκετά λείο και το χρώμα του είναι απολύτως συμβατό με το background των αστροφωτογραφιών.  Η διάσταση της επιφάνειας προβολής δεν χρειάζεται να είναι μεγαλύτερη του 1τμ, αφού η απόσταση του από τον προβολέα για λόγους φωτεινότητας και οξύτητας πρέπει να είναι μικρή.
3. Φωτογραφική μηχανή ή κινητό τηλέφωνο. Τα κινητά τηλέφωνα ακόμη και τα φτηνότερα μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της μεθόδου αρκεί να παραμένουν σταθερά με κάποιο τρίποδο. Η χρήση των έτοιμων φίλτρων πρέπει να γίνεται με σύνεση για να μην αλλοιώνεται το θέμα. Θα ήταν καλό αν το τηλέφωνο έχει τη δυνατότητα bracketing, δηλαδή, της αυτόματης δημιουργίας μιας σειράς φωτογραφιών με διαφορετικές ρυθμίσεις σε ISO, διάφραγμα, ταχύτητα ώστε να επιτευχθεί αυτόματα η επιθυμητή λήψη. Καλό θα ήταν επίσης να παράγει με μια λήψη φωτογραφίες σε διαφορετικές διαστάσεις (αναλύσεις) για χρήση σε διαφορετικές ψηφιακές πλατφόρμες (2:3, 1:1). Αν το κινητό σας δεν έχει τέτοιες δυνατότητες είναι σίγουρο ότι θα βρείτε πολλά application που θα αναλάβουν να το κάνουν.
4. Τρίποδο. Απαραίτητο όσο και η φωτογραφική μηχανή. Η σταθερότητα της μηχανής είναι απαραίτητη για την ποιότητα κάθε φωτογραφίας.
5. Πρόγραμμα Επεξεργασίας φωτογραφιών για Post Production. Η μέθοδος που προτείνουμε θα διασφαλίσει τη δημιουργία ποιοτικών ψηφιακών αντίγραφων. Όμως και σε μεγάλη συχνότητα θα υπάρχει η ανάγκη για περαιτέρω επεξεργασίες που θα μπορούσαν να γίνουν με τη χρήση ενός προγράμματος επεξεργασίας  φωτογραφιών. Υπάρχουν διαθέσιμα χιλιάδες τέτοια προγράμματα και applications και είναι σχετικά εύκολο να βρεθεί το καταλληλότερο για τις εκάστοτε ανάγκες.

Περιγραφή της μεθόδου βήμα – βήμα

1. Τοποθέτηση στα magazines των slides που ψηφιοποιηθούν.
2. Τοποθέτηση του προβολέα σε ένα σταθερό επίπεδο σημείο. Τοποθέτηση της επιφάνειας προβολής απέναντι από τον προβολέα.  Έχοντας στο μυαλό μας το νόμου του αντίστροφου τετραγώνου και κάνοντας δοκιμές βρίσκομε την επιθυμητή απόσταση. Στις δοκιμές μας με φακό προβολής 50mm, λάμπα προβολής στο μισό περίπου της ζωής της και με μαύρη επιφάνεια προβολής η απόσταση κυμαίνονταν μεταξύ 100 και  130cm ενώ το προβαλλόμενο πλαίσιο ήταν 70x50cm ως  95-65cm.
3. Τοποθέτηση του κινητού ή της φωτογραφικής λίγο πιο πάνω από τον προβολέα και απέναντι από την οθόνη προβολής. Είναι πολύ σημαντικό ο προβολέας, η οθόνη προβολής και το κινητό τηλέφωνο αντιγραφής να είναι απολύτως ευθυγραμμισμένα. Αν δεν είναι, είναι πιθανόν να υπάρξουν παραμορφώσεις στα ψηφιακά αντίγραφα που θα αλλοιώσουν το θέμα αφού στις φωτογραφίες ακόμη και η θέση μιας μικρής κουκίδας είναι εξαιρετικά σημαντική πληροφορία.
4. Ρύθμιση του κινητού σε προτεραιότητα διαφράγματος (Α) και επιλογή του  μεγαλύτερου διαθέσιμου διαφράγματος. Ρύθμιση της αυτόματης μεταβολής του ISO τόσο ώστε να μην υπερβαίνει το 400. Ενεργοποίηση του Bracketing (αν είναι διαθέσιμο). Ενεργοποίηση τη αυτόματης μεταφοράς στο Cloud ώστε οι φωτογραφίες να είναι άμεσα διαθέσιμες.
5. Διορθώσεις της φωτεινότητας και της γεωμετρίας, αν υπάρχει ανάγκη, κάτι που θα φανεί από κάποιες δοκιμαστικές λήψεις. Η διόρθωση της φωτεινότητας μπορεί να γίνει με την μείωση του διαφράγματος ή με τη μείωση της απόστασης του προβολέα από την επιφάνεια προβολής (Ν1). Η διόρθωση της γεωμετρίας μπορεί να γίνει με την ευθυγράμμιση της φωτογραφικής μηχανής με την επιφάνεια προβολής.
6. Έναρξη της αντιγραφής με προώθηση και προβολή της επόμενης διαφάνειας και φωτογράφιση της.

Αποτελέσματα

Συνολικά δοκιμάσαμε τέσσερις μεθόδους (τρεις, εξαιρώντας την προτεινόμενη) και τις βαθμολογήσαμε υποκειμενικά (photo:004) δίνοντας μια βαθμολογία από το 1 ως το 4 (που είναι ο μεγαλύτερος βαθμός) για κάθε κριτήριο. Από τις προς εξέταση μεθόδους εξαιρέσαμε αυτήν με ειδικό scanner διαφανειών αφού το κόστος τους υπερβαίνει κατά πολύ τις οικονομικές δυνατότητες της πλειοψηφίας των ερασιτεχνών φωτογράφων.

1. Xρήση σαρωτή Α4 με ειδικό adaptor για διαφάνειες: Η χρήση ειδικού σαρωτή απαιτεί την αφαίρεση του πλαισίου από τη διαφάνεια, την εισαγωγή της στην ειδική θήκη και την αναμονή για τη σάρωση. Η διαδικασία απαιτεί χρόνο και υπομονή. Εγκυμονεί επίσης τον κίνδυνο καταστροφής του υλικού αφού η αφαίρεση του πλαισίου δεν είναι εύκολη σε πολυκαιρισμένες διαφάνειές. Πλεονέκτημα της μεθόδου είναι τα πολύ καλά αποτελέσματα (τα καλύτερα από όλες).
2. Χρήση ειδικού προσαρμογέα  για διαφάνειες (slide adaptor) που τοποθετείται στη φωτογραφική μηχανή (συνήθως dSLR) στη θέση του φακού. Η μέθοδος δεν απαιτεί την αφαίρεση του πλαισίου της διαφάνειας είναι όμως αργή μιας και κάθε slide πρέπει να τοποθετείται στην ειδική υποδοχή, να φωτογραφίζεται και να αφαιρείται. Αν και αυτό φαίνεται μια απλή επαναλαμβανόμενη διαδικασία είναι πολύ κουραστική, χρονοβόρα κι ενδεχομένως ανιαρή. Προϋποθέτει επίσης τη μεταφορά του υλικού στον υπολογιστή και τη σωστή του αρχειοθέτηση, διαδικασία που ενέχει την πιθανότητα πολλών λαθών
3. Αντιγραφή με χρήση φωτεινής επιφάνειας (LightBox). Η μέθοδος ουσιαστικά είναι η αντιγραφή μιας διαφάνειας που έχει τοποθετηθεί πάνω σε μια φωτεινή επιφάνεια (LightBox). Τα αποτελέσματα χρησιμοποιώντας  για τη φωτογράφιση μια καλή dSLR και έναν αξιοπρεπή σε ποιότητα φακό Macro ήταν ικανοποιητικά. Και σε αυτήν την περίπτωση όμως η αφαίρεση του πλαισίου από τη διαφάνεια είναι επιβεβλημένη και ο κόπος του φωτογράφου πολύ μεγάλος. Συνεπώς,  η παραγωγή είναι κοπιαστική, πολύ χρονοβόρα και επιβάλει πολύ ακριβό εξοπλισμό (dSLR, Φακός
4. Συμπληρωματικά, οι μέθοδοι που δοκιμάστηκαν απαιτούν ένα αρχικό κόστος, κάτι που σημαίνει ότι η ψηφιοποίηση του αναλογικού υλικού θα αρχίσει μετά την αγορά του εξοπλισμού. Επιπλέον θα χρειαστεί σίγουρα κάποιος χρόνος για την εκμάθηση και παραμετροποίηση του εξοπλισμού. Αυτή η αναγκαστική συνθήκη πιθανόν να καθυστερήσει ή και να αναβάλει τη διαδικασία ψηφιοποίησης άρα και τη ψηφιακή δημοσιοποίηση του υλικού, επ' αόριστον.
5. Καταλήγοντας, για την ψηφιοποίηση μεγάλων φωτογραφικών αρχείων χρειάζεται ένας τρόπος που να επιταχύνει τη διαδικασία, να απαιτεί λιγότερο κόπο και να διαφυλάσσει το υλικό από επεμβάσεις που μπορούν να το επιβαρύνουν ή και να το καταστρέψουν.  Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι φωτογραφίες είναι πολύτιμες και έχουν κοστίσει στους  δημιουργούς τους χρήμα, χρόνο και κόπο. Οι φωτογραφίες είναι μοναδικές και μπορεί να αφορούν θέματα πολύ σημαντικά.

Έτσι, προτείνουμε τη φωτογραφική αντιγραφή μιας διαφάνειας από την προβολή της.  Αντί δηλαδή να αντιγράψουμε τη ίδια τη διαφάνεια, αντιγράφουμε την προβολή της. Η πρόταση μας είναι απολύτως συμβατή με όλα τα κριτήρια που αρχικώς  θέσαμε. 

Με την εφαρμογή αυτής της μεθόδου είναι εφικτή η:

1. Ταχύτατη αντιγραφή. Στις δοκιμές μας αντιγράψαμε 50 διαφάνειες σε λιγότερο από 10 λεπτά.
2. Χρησιμοποίηση του κινητού σαν κάμερα αντιγραφής καθώς και των προγραμμάτων που αυτό προσφέρει για την επεξεργασία των φωτογραφιών.
3. Καλή ποιότητα αντιγραφής. Στις δοκιμές χρησιμοποιήσαμε ένα Samsung xCover 4S που δεν φημίζεται για τη φωτογραφική του ποιότητα και μια dSLR NIKON d610 με ρύθμιση στο P (αυτόματη ρύθμιση ISO / διαφράγματος / ταχύτητας) και φακό 35mm σταθερής απόστασης.
4. Αυτόματη δημιουργία περισσότερων από ένα αντίγραφα με διαφορετικές ρυθμίσεις ως προς το ISO, διάφραγμα,  ταχύτητα (bracketing) από την ίδια προβολή.
5. Δημιουργία περισσότερων από ένα αντίγραφα με διαφορετικές διαστάσεις (αναλύσεις) με πολλαπλές φωτογραφίσεις της ίδιας προβολής.
6. Αξιολόγηση του υλικού αφού η προβολή αναδεικνύει πιθανά προβλήματα,  θολά σημεία, ατέλειες, καταστροφές της πρωτότυπης διαφάνειας.
7. Μερική αντιγραφή σε περιπτώσεις που κάποιο σημείο της πρωτότυπης διαφάνειας είναι κατεστραμμένο, ή υπάρχει λόγος απόκρυψης κάποιων στοιχείων.
8. Ευκολία αντιγραφής αφού υπάρχει η δυνατότητα άμεσου ελέγχου του ψηφιακού αρχείου είτε μέσα από το κινητό είτε μέσα από την οθόνη του υπολογιστή μιας και οι  φωτογραφίες μεταφέρονται αυτόματα στο Cloud.

Σύμφωνα με τη βαθμολογία του πίνακα (photo :004) η φωτογράφιση μιας διαφάνειας από την προβολή της συγκεντρώνει την καλύτερη βαθμολογία για τις ζητούμενες προδιαγραφές μας.

Η εφαρμογή της μεθόδου δίνει επίσης  την ευκαιρία για την:

Οργάνωση  και ταξινόμηση του υλικού σε Magazines πριν την αντιγραφή τους χωρίς την παραμικρή επέμβαση πάνω στη διαφάνεια εκτός από την τοποθέτηση της.
Δημιουργία σημειώσεων (Meta Data) για κάθε διαφάνεια που μπορεί να αφορά την μετέπειτα επεξεργασία της (post production).
Αλλαγή της επιφάνειας προβολής για γρήγορη αλλαγή των παραγόμενων αντιγράφων, όπως για παράδειγμα: τη φωτεινότητα τους.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη αυτών των αποτελεσμάτων είναι η σωστή προετοιμασία της αντιγραφής. Η παραμετροποίηση του διαθέσιμου εξοπλισμού (Setup) ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της γρήγορης και με καλά αποτελέσματα αντιγραφής.