Υπέρυθρες φωτογραφίες (Infrared)

Το ορατό από το ανθρώπινο μάτι φως είναι ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα που έχει μήκος μεταξύ 380-780 νανόμετρων. Η  ακτινοβολία που βρίσκεται κάτω από αυτό το διάστημα έχει δηλαδή μήκος κύματος μικρότερο από 280 νανόμετρα ονομάζεται υπεριώδης (ultraviolet)  και η ακτινοβολία που έχει μήκος κύματος μεγαλύτερο από το τα 780 νανόμετρα ονομάζεται υπέρυθρη (infrared). Πληροφοριακά το φως είναι και σωματίδια τα φωτόνια αλλά αυτό δεν θα μας απασχολήσει καθόλου σήμερα.

Η πρώτη προσπάθεια για την κατασκευή φιλμς ικανών  να αποτυπώνουν φωτογραφίες χρησιμοποιώντας την αόρατη υπέρυθρη ακτινοβολία έγινε για στρατιωτικές ανάγκες και πιο συγκεκριμένα για την ανακάλυψη καμουφλαρισμένων εγκαταστάσεων. Όπως ήταν φυσικό, από τη στιγμή της δημιουργίας αυτών των φιλμς έγιναν πολύτιμα εργαλεία στα χέρια της επιστήμης που τα χρησιμοποίησε για τη ανακάλυψη του κόσμου που ζούσε στο απόλυτο σκοτάδι, του διαστήματος συμπεριλαμβανομένου. 

Η υπέρυθρη ακτινοβολία έχει μεγαλύτερη διεισδυτική ικανότητα κάτι που την έκανε πολύτιμο βοηθό σε επιστήμες που βασίζονται στην παρατήρηση όπως η ιατρική, η αρχαιολογία και η αστρονομία. Οι παραγόμενες φωτογραφίες, ασπρόμαυρες ή και έγχρωμες αν και φαίνονταν αφύσικες αφού ήταν εμπλουτισμένες με υπέρυθρα κύματα που άλλαζαν τις ανακλάσεις του φωτός σε κάτι ασυνήθιστο για το ανθρώπινο μάτι, ήταν γεμάτες νέες και εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες.

Για παράδειγμα, οι διαπιστώσεις για τη μόλυνση του νερού, την καταστροφή του πράσινου, τις σωματικές λεπτομέρειες ενός νυκτόβιου ζώου ή τις δερματικές ανωμαλίες ενός ασθενή μπορούσαν πια να γίνουν με την παρατήρηση μιας υπέρυθρης φωτογραφίας.

Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα για την χρησιμότητα της υπέρυθρης ακτινοβολίας ήταν μια ανακάλυψη στον πίνακα του Βαν Άυκ: «Ο Γάμος του Τζιοβάνι Αρνοφλίνι και της Γιοβάνα Κενάμι». Στην υπέρυθρη φωτογραφία που έγινε στην Εθνική πινακοθήκη του Λονδίνου φαίνεται ότι ο ζωγράφος άλλαξε τη γωνία του χεριού του γαμπρού και πρόσθεσε το δακτυλίδι του γάμου στο δάκτυλο του για να δώσει έμφαση στο γαμήλιο όρκο του. Η αλλαγή καλύφθηκε από τον ζωγράφο με μπογιά και ανακαλύφθηκε από την υπέρυθρη ακτινοβολία που την προσπέρασε.  

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Humble που εκτοξεύτηκε στο διάστημα το 1990 είναι ένα τηλεσκόπιο που για τριάντα χρόνια και για 24 ώρες την  ημέρα, βγάζει φωτογραφίες από το διάστημα χρησιμοποιώντας την υπέρυθρη ακτινοβολία. Η επιλογή της υπέρυθρης ακτινοβολίας έγινε λόγω διεισδυτικότητας που της επιτρέπει να βλέπει πιο μακριά στο χρόνο. Όχι άδικα το Hubble θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες ανθρώπινες εφευρέσεις κυρίως λόγω της τεράστιας προσφοράς του στην εξερεύνηση του διαστήματος.

Σήμερα, η πιο εμπορική εφαρμογή της υπέρυθρης ακτινοβολίας είναι ίσως οι κάμερες ασφαλείας που μπορούν να βλέπουν και να καταγράφουν στο απόλυτο σκοτάδι ακόμη και αν το κάνουν αδιάκριτα.

Για όσους θα ήθελαν να ασχοληθούν με αυτό το είδος της φωτογραφίας θα πρέπει να ξέρουν ότι τα σημερινά CCD των ψηφιακών μηχανών και των κινητών τηλεφώνων είναι ευαίσθητα στην υπέρυθρη ακτινοβολία και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία υπέρυθρων φωτογραφιών αν οι κατασκευαστές τους δεν έβαζαν ειδικά φίλτρα αποκοπής για να τα προσαρμόσουν στις ανθρώπινες δυνατότητες. Βέβαια, υπάρχουν πολλές εταιρίες που αναλαμβάνουν να προσαρμόσουν κάθε ψηφιακή μηχανή στη λήψη υπέρυθρων φωτογραφιών. Η προσαρμογή αυτή όμως,  είναι συνήθως ακριβή και δεν έχει επιστροφή.

Υπάρχουν πολλές φτηνές κατασκευές στο διαδίκτυο για την μετατροπή της ψηφιακής σας μηχανής σε μηχανή υπέρυθρων από εσάς τους ίδιους, αλλά, όπως πάντα η φτηνότερη και απλούστερη λύση είναι η χρήση φίλτρων που μιμούνται τις υπέρυθρες φωτογραφίες