Ανάπλαση Δραπετσώνας (Λιπάσματα)

Η ανάπλαση της Δραπετσώνας  ή «Λιπάσματα Δραπετσώνας» ή «Πάρκο Λιπασμάτων Δραπετσώνας» περιλαμβάνει ολόκληρη την παραλιακή βιομηχανική ζώνη που εκτείνεται από το Κερατσίνι ως το λιμάνι του Πειραιά, σε έκταση περίπου 640 στρεμμάτων. Η περιοχή φιλοξενούσε για δεκαετίες μονάδες βαριάς βιομηχανίας, αποθήκες, δεξαμενές και εργοστάσια χημικών, λιπασμάτων, γυαλιού και πετρελαιοειδών, τα οποία εγκαταλείφθηκαν σταδιακά μετά τη δεκαετία του 1980. Το σχέδιο ανάπλασης προβλέπει την απορρύπανση του εδάφους, τη διατήρηση και ανάδειξη των βιομηχανικών κελυφών με ιστορική αξία και τη μετατροπή της περιοχής σε ανοιχτό δημόσιο χώρο με πάρκα, πολιτιστικές εγκαταστάσεις, πεζόδρομους και πρόσβαση στη θάλασσα.

Τα κυριότερα κτήρια και σημεία της περιοχής είναι:

• Εργοστάσιο Λιπασμάτων (Α.Ε.Ε.Χ.Π.Λ.): Το μεγαλύτερο συγκρότημα, λειτουργούσε από το 1909 έως το 1999. Από αυτό σώζονται το κεντρικό μεταλλικό κτήριο, η μεγάλη καμινάδα ύψους περίπου 70 μέτρων, και τμήματα αποθηκών και σιλό. Ο χώρος έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα ανάπλασης και ήδη χρησιμοποιείται για συναυλίες, εκδηλώσεις και υπαίθριες δραστηριότητες.
• Εργοστάσιο Γυαλιού (Γυαλοποιία Δραπετσώνας): Βρισκόταν δυτικά του συγκροτήματος των λιπασμάτων, κοντά στη σημερινή είσοδο του Πάρκου Δηλαβέρη. Παρήγαγε υαλικά και φιάλες, αλλά από το συγκρότημα σώζονται μόνο ερείπια και τμήματα τοιχοποιίας. Η περιοχή του εργοστασίου έχει ενταχθεί στο τμήμα πρασίνου και αναψυχής της ανάπλασης.
• Δεξαμενές Καυσίμων και Πετρελαιοειδών: Στη βόρεια πλευρά, κοντά στα όρια με το Κερατσίνι, υπήρχαν δεξαμενές της BP και άλλων εταιρειών πετρελαιοειδών. Οι δεξαμενές έχουν απομακρυνθεί, ενώ το έδαφος έχει καθαριστεί από ρυπογόνες ουσίες.
• Παλιό Εργοστάσιο Ηλεκτρισμού και Ψυγείων: Μικρότερες εγκαταστάσεις που τροφοδοτούσαν τη βιομηχανική ζώνη. Ορισμένα τμήματά τους εξετάζεται αν μπορούν να αποκατασταθούν ως τεχνικά μνημεία.
• Λιμενικές εγκαταστάσεις και μικρό ναυπηγείο: Στην περιοχή του σημερινού λιμανιού των Λιπασμάτων, όπου σήμερα δένουν μικρά σκάφη και ρυμουλκά, υπήρχαν προβλήτες φόρτωσης λιπασμάτων και χώρος συντήρησης πλοίων. Ορισμένες προβλήτες πρόκειται να διαμορφωθούν σε πεζόδρομους και χώρους περιπάτου.
• Πάρκο Λιπασμάτων: Είναι το πρώτο τμήμα της ανάπλασης που ολοκληρώθηκε. Περιλαμβάνει ανοιχτούς χώρους πρασίνου, γήπεδα, παιδική χαρά, αμφιθέατρο, υπαίθριο κινηματογράφο και ποδηλατόδρομο. Ενώνει το παραλιακό μέτωπο με την αστική περιοχή της Δραπετσώνας.

Ο συνολικός σχεδιασμός επιδιώκει τη σύνδεση της πόλης με τη θάλασσα και τη μετατροπή της βιομηχανικής κληρονομιάς σε ενεργό αστικό πόρο, διατηρώντας τα αναγνωρίσιμα στοιχεία του χώρου – κυρίως την καμινάδα και τα κτήρια των Λιπασμάτων – ως μάρτυρες της βιομηχανικής ιστορίας του Πειραιά.