Filmstrip: σύντομη παρουσίαση

Το Filmstrip ήταν μια συνεχής ταινία film 35mm  που περιείχε  μια σειρά από θετικές φωτογραφίες (slides) συνήθως 30 με 50 που παρουσίαζαν διαδοχικά μια ιστορία από την αρχή της μέχρι το τέλος. Οι διαφάνειες ανάλογα με τις απαιτήσεις του θέματος είχαν φωτογραφίες από τη φύση και το περιβάλλον  ή φωτογραφίες από καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις. Σε κάθε διαφάνεια υπήρχε επίσης εκτυπωμένο και ένα μικρό επεξηγηματικό κείμενο, μια λεζάντα, για να διευκολύνει τους θεατές να ερμηνεύσουν σωστά αυτό που βλέπουν. 

Η προβολή της ταινίας γίνονταν από έναν ειδικό προβολέα που μπορούσε με έναν φακό να προβάλει τα τις διαφάνειες στο τοίχο. Η προώθηση του επόμενου ή και του προηγούμενου slide γίνονταν χειρωνακτικά, στις πρώτες συσκευές. Αργότερα η προώθηση γίνονταν αυτόματα με την χρήση ειδικά ηχογραφημένων ήχων που δεν ακούγονταν από το ανθρώπινο αυτί. 

Στην Ελλάδα τα Filmstrip εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 70 κυρίως με τους προβολείς και το περιεχόμενο της Πολωνικής εταιρείας BEJKA και την απόδοση / μετάφραση του περιεχομένου από την εταιρεία ΑΡΓΩ. Η εταιρία με έδρα τη Θεσσαλονίκη εκτός από τις μεταφράσεις προχώρησε στη δημιουργία δικού της πρωτότυπου υλικού με τίτλους που περιλάμβαναν παραμύθια, ελληνική ιστορία, γεωγραφία, εξερευνήσεις, επιστημονική φαντασία, πολεμικές ιστορίες και θρησκευτικά ή σωστότερα χριστιανικά θέματα. 

Οι μεγαλύτεροι καταναλωτές αυτών των ταινιών παγκοσμίως όπως και στην Ελλάδα ήταν τα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και οι βιβλιοθήκες που με τη χρήση των Filmstrip βρήκαν έναν εύκολο και φθηνό τρόπο οπτικοποίησης των πληροφοριών.  Στην μεγάλη ακμή των Filmstrip παρουσιάστηκαν  συσκευές που αναπαρήγαγαν και ήχο που σε συνδυασμό με την αυτόματη προώθηση του φιλμ αναβάθμιζαν την εμπειρία της θέασης ώστε να θυμίζει προβολή κινηματογραφικής ταινίας.

Τη δεκαετία του 80 με την είσοδο στη αγορά των VHS δηλαδή των κασετών video για οικιακή χρήση και των DVD με ταινίες πλήρους κίνησης και πολύ καλού ήχου, άρχισε η ταχύτατη παρακμή του συστήματος των Filmstrip και η σταδιακή εξαφάνιση τους σε τέτοιο βαθμό που σήμερα να θεωρούνται μουσειακό είδος και παντελώς άγνωστο μέσο σε όσους είναι κάτω από 50. 

Ωστόσο, τα Filmstrip ακόμη και σήμερα αποτελούν ένα εξαιρετικό παράδειγμα αφήγησης μιας ιστορίας σε έναν περιορισμένο αριθμό καρέ. Τα Filmstrip συνδύαζαν φωτογραφίες, κείμενα και ήχους σε μια εποχή που η ευκολία του ψηφιακού και του copy - paste ήταν άγνωστη και δεν υπήρχε το undo. Κάθε click στη φωτογραφική μηχανή έπρεπε να προγραμματιστεί με ακρίβεια τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς τις φωτογραφικές ρυθμίσεις που σήμερα είναι απλές και αποτελούν κομμάτι του αυτοματισμού των κινητών. 

Η σεναριακή δομή αυτών των παραγωγών είναι η επιτομή μιας σύντομης μεν αλλά περιεκτικής αφήγησης όποιο σκοπό και  αν εξυπηρετούσε, εκπαιδευτικό ή ψυχαγωγικό. Αυτή συνοπτική αφήγηση που θυμίζει έντονα storyboards θα μπορούσε και ίσως θα έπρεπε να είναι μάθημα σε όλες τις σχολές φωτογραφίας και κινηματογράφου.