H "Ελένη" του Ευριπίδη και η εικονική πραγματικότητα

Ο μύθος ότι η ωραία Ελένη δεν πήγε ποτέ στη Τροία είναι γνωστή από την παλινωδία του Στησίχορου. Αυτή που ακολούθησε τον Πάρη ήταν το Είδωλο της. Η πραγματική ήταν στο νησί Φάρος της Αιγύπτου  περιμένοντας  καρτερικά τον σύζυγό της Μενέλαο και την αποκατάσταση της φήμης της. 

Γιατί λοιπόν έγινε η εκστρατεία στην Τροία; Για ένα είδωλο. Για μια χίμαιρα. Ο Ευριπίδης με βάση το μύθο γράφει μια άκρως αντιπολεμική τραγωδία παρουσιάζοντας τον πόλεμο, οποιοδήποτε πόλεμο, όπως ακριβώς είναι: Καταστρεπτικό για τους αντιπάλους και μάταιο. Ιστορικά η διδασκαλία της τραγωδίας το 412 π.Χ συμπίπτει με την επίσης μάταια, ανώφελη και καταστροφική εκστρατεία των Αθηναίων στην Σικελία.

Η τραγωδία βασίζεται στην ύπαρξη και στην παρουσία ενός ειδώλου. Ουσιαστικά σε μια πλαστή πραγματικότητα ή ευστοχότερα σε μια εικονική πραγματικότητα. Αυτή η ιδέα του εικονικού με τη βοήθεια της τεχνολογίας έχει γίνει σήμερα ένα εργαλείο προσομοίωσης με χιλιάδες εφαρμογές σε όλους τους κλάδους της επιστήμης. 

Με την εικονική πραγματικότητα  μπορούμε προσομοιάσουμε φυσικά ή τεχνητά φαινόμενα και να μετρήσουμε τις επιπτώσεις τους τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στη ζωή μας.  Να “δούμε” στο παρελθόν και διδαχτούμε από τις επιλογές των προγόνων μας αλλά  και να περιγράψουμε το μέλλον προβλέποντας τους δρόμους που θα ακολουθήσουν οι επερχόμενες γενιές με βάση τις πιθανές νέες ανακαλύψεις. Συμπερασματικά μπορούμε να μειώσουμε τις συνέπειες του απρόοπτου και στο μέτρο του δυνατού να απαντήσουμε σε κάθε ερώτηση του τύπου: "τι θα γίνει Αν;" 

Μια πολύ ενδιαφέρουσα εφαρμογή της εικονικής πραγματικότητας σε συνδυασμό με την τεχνητή νοημοσύνη είναι τα robot συνομιλίας, γνωστότερα ως chatbots που αναλαμβάνουν να υποδεχτούν καθοδηγήσουν και  να εκπαιδεύσουν επισκέπτες,  χρήστες, επισκέπτες και  μαθητές  προσποιούμενοι ανθρώπινους διαλόγους με εκπληκτικά αποτελέσματα. 

Τα όρια του εικονικού και του πραγματικού γίνονται θολά καθώς αυξάνεται η εξάρτηση από τη χρήση των ειδώλων. Για παράδειγμα ένα  Video Game  μπορεί κλέψει πολλές ώρες από την πραγματική ζωή ενός χρήστη σε αντάλλαγμα της δράσης μιας εικονικής μάχης στο διάστημα.  Υπάρχουν επίσης θεατές που ταυτίζονται εμμονικά  με τους ήρωες των αγαπημένων τους ταινιών. 

Αν και τέτοιου είδους αντιδράσεις χρήζουν προσοχής συνήθως υποχωρούν  τη στιγμή που το είδωλο θα αποχωρήσει και θα αντικατασταθεί στο μυαλό μας με το πραγματικό. Αυτή η διαδικασία δεν έχει ξεφύγει από τον Ευριπίδη αφού στην τραγωδία η αναγνώριση της πραγματικής Ελένης από τον Μενέλαο και η αρχή για την επιστροφή τους στη πατρίδα  έγινε αμέσως  μετά την αποχώρηση του ειδώλου.