Καλυψώ (Calypso-Phot). Η πρώτη υποβρύχια μηχανή χωρίς κέλυφος

Καλυψώ είναι το όνομα μιας νύμφης που σύμφωνα με τον 'Ομηρο κατάφερε να κρατήσει τον Οδυσσέα στο νησί της για επτά χρόνια. Είναι επίσης το όνομα  του πασίγνωστου ερευνητικού σκάφους του Jacques-Yves Cousteau όπως και το όνομα της πρώτης υποβρύχιας μηχανής που σχεδίασε και κατασκεύασε ο ίδιος το 1960 με τη βοήθεια του φίλου του εφευρέτη Jean de Wouters.

Η φωτογραφική μηχανή ήταν για φιλμ των 35mm και μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς πρόβλημα 50 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η διάθεση της γίνονταν από την εταιρία La Spirotechnique (με εμπορικό όνομα "Calypso-Phot"). Η  La Spirotechnique ήταν μια εταιρεία που είχε  ιδρύσει ο Cousteau με τον Emile Ganyan το 1948, για την μαζική κατασκευή και πώληση μιας άλλης εφεύρεσης: Tης πρώτης συσκευής  αυτόνομης κατάδυσης με όνομα Aqua Lung.
Δεν ξέρουμε αν ήταν το ανήσυχο πνεύμα του Cousteau ή η ανάγκη του για εργαλεία ικανά να τον βοηθήσουν στην εξερεύνηση των θαλασσών που τον οδήγησαν στις δύο εφευρέσεις, εικάζουμε όμως ότι και τα δύο έπαιξαν το ρόλο τους. 

Η μηχανή ήταν ένα αριστοτεχνικό σύστημα δύο κομματιών από επισμαλτωμένο μέταλλο που το ένα εφάρμοζε μέσα στο άλλο. Η ασφάλιση των δύο κομματιών γίνονταν με την είσοδο και το κλείδωμα του εναλλάξιμου φακού. Για την ακόμη μεγαλύτερη αδιαβροχοποίηση της μηχανής η είσοδος του φακού σφραγίζονταν με βαζελίνη. Η μηχανή διέθετε οπτικό εικονοσκόπιο για τον φακό των 35mm και μια ειδική θέση στο πάνω μέρος για την προσθήκη εικονοσκόπιων άλλης εστιακής απόστασης ή άλλων αξεσουάρ. Τα στηρίγματα για τον ιμάντα μεταφοράς της μηχανής ήταν ειδικά διαμορφωμένα έτσι ώστε να λειτουργούν σαν μοχλοί για την αποσυναρμολόγηση της. Το κλείστρο μετά τη λήψη της φωτογραφίας προωθούσε το φιλμ στο επόμενο καρέ με αποτέλεσμα η μηχανή να είναι έτοιμη για την επόμενη λήψη. Μπορούσε επίσης να συνδεθεί με flash και τον εξοπλισμό της συμπλήρωνε ένας μετρητής λήψεων. 

Τη Καλυψώ συνόδευαν τρεις διαφορετικοί φακοί των 28, 35 και 45 mm αντίστοιχα. Στο μπροστινό τους μέρος υπήρχαν δύο κουμπιά για τη ρύθμιση του διαφράγματος και της εστιακής απόστασης. Οι ταχύτητες της μηχανής στη πρώτη της έκδοση καλύπταν τις ταχύτητες από 1/30 μέχρι 1/1000. Στην επόμενη έκδοση ένα χρόνο μετά, οι ταχύτητες άρχιζαν από 1/15 μέχρι 1/500. 

Μέχρι την παρουσίαση της "Calypso-Phot" η υποβρύχια φωτογράφιση γίνονταν από φωτογραφικές μηχανές που ήταν κλεισμένες σε υδατοστεγές κέλυφος και η διαδικασία ήταν εξαιρετικά αργή και δύσκολη. Με την Καλυψώ η φωτογράφιση απλοποιήθηκε σε τέτοιο βαθμό που ο φωτογράφος είχε τη δυνατότητα να αφοσιωθεί στο θέμα και όχι στις ρυθμίσεις της μηχανής. 

Η πρωτοποριακή της σχεδίαση, το μικρό της μέγεθος και η απόδοση της, δελέασαν την NIKON που αγόρασε όλα τα εμπορικά της δικαιώματα και το 1963 παρουσίασε την δική της εκδοχή με το όνομα "CALYPSO / NIKKOR" για την Ευρώπη και NIKONOS για όλο  υπόλοιπο κόσμο. Η σειρά των φωτογραφικών μηχανών NIKONOS (I, II, III, IV,V) θεωρούνταν κορυφαία επιλογή από τους ανθρώπους της ελεύθερης κατάδυσης. 

Το 1992 παρουσιάστηκε η NIKONOS RS μια αδιάβροχη SLR που είχε εντελώς νέο σχεδιασμό, νέους  φακούς και δεν θύμιζε σε τίποτα την Καλυψώ.

Σήμερα στην ψηφιακή εποχή το υδατοστεγές κέλυφος (underwater shell)  έχει επιστρέψει αφού είναι πιο ασφαλές για τη φωτογραφική μηχανή ακόμη και σε μεγάλα βάθη και πολύ γρήγορο στους χειρισμούς αφού όλες οι ρυθμίσεις της μηχανής γίνονται αυτόματα. Υπάρχουν επίσης και αδιάβροχα μοντέλα κυρίως σε compact εκδόσεις που μπορούν να αντέξουν πιέσεις μέχρι και σε δέκα μέτρα βάθος. 

Το κόστος μιας αδιάβροχης μηχανής είναι λογικό και σε καμία  περίπτωση δεν είναι απαγορευτικό για αυτόν που θέλει να μυηθεί στη  μαγεία της υποβρύχιας φωτογραφίας και της εξερεύνησης.