Η Συλλογή των Ανθιβολών της Μητρόπολης της Άμφισσας

Ο μητροπολιτικός Ναός της Άμφισσας, νεοβυζαντινός σταυροειδούς τύπου με τρούλο, κτίστηκε το 1868. Η αγιογράφηση του ανατέθηκε πολύ αργότερα κατόπιν πανελληνίου καλλιτεχνικού διαγωνισμού. Η κριτική επιτροπή του διαγωνισμού αυτού αποτελούμενη από τον Α. Ορλάνδο. Δ. Πικιώνη, Αρ. Ζάχο και Κ.Παρθένη ανάθεσε ομόφωνα το έργο της αγιογράφησης, στο νεαρό τότε και ανήσυχο ζωγράφο Σπύρο Παπαλουκά (1892-1957). Ο Παπαλουκάς άρχισε την αγιογράφηση του Ναού το 1927 και την ολοκλήρωσε το 1932.

Ο Σπύρος Παπαλουκάς αγιογράφησε τη Μητρόπολη Άμφισσας με τη μέθοδο των ανθιβόλων. Σχεδίασε δηλαδή με κάρβουνο και την παραμικρή παράσταση σε χαρτί σε κλίμακα 1:1, τρυπούσε το περίγραμμα του σχεδίου, τοποθετούσε το τρυπημένο χαρτί, «ανθίβολο», στον τοίχο της Εκκλησίας και με τη χρήση καρβουνόσκονης αποτύπωνε μέσα από τις τρύπες, την παράσταση που είχε ζωγραφίσει στο χαρτί, στον τοίχο του Ναού.

Τα ανθίβολα της Μητρόπολης της Άμφισσας ο Παπαλουκάς δεν τα κατέστρεψε. Τα φύλαξε στο υπόγειο του σπιτιού του. Η αείμνηστος κόρη του Ζωγράφου Μίνα Παπαλουκά, δώρισε επίσημα τη συλλογή των ανθιβόλων της Μητρόπολης στο Δήμο Άμφισσας, το Δεκέμβριο του 2001.

Ο Δήμος την κατέγραψε και την αρχειοθέτησε. Πρόκειται για ένα εικαστικό θησαυρό ανυπολόγιστης αξίας μοναδικό στο είδους του, αποτελούμενο από 349 ανθίβολα.

Το Αγιογραφικό έργο του Σπύρου Παπαλουκά στη Μητρόπολη Άμφισσας.

Η ιδιαιτερότητα και η σημασία του έργου της αγιογράφησης του Μητροπολιτικού Ναού της Άμφισσας από το Σπύρο Παπαλουκά, έγκειται στην πρωτότυπη και τολμηρή γραφή του και στην ελεύθερη πλαστική του ανεξαρτησία. Αφομοιώνοντας όλες τις καταστάσεις των σύγχρονων καλλιτεχνικών τάσεων των αρχών του 20ου αιώνα (Fauves, Nabis, Cubists, και post-Impressionist (φωβισμός, ομάδα Ναμπί, Κυβισμός, μετά ιμπρεσιονισμός)) ο Παπαλουκάς κατορθώνει στην αγιογράφηση της Μητρόπολης της Άμφισσας, τη διατύπωση μια ελεύθερης ανάγνωσης της Βυζαντινής Αγιογραφίας, διατηρώντας στο ακέραιο τη βαθιά πνευματικότητα του Ιερού Στοιχείου. Η γόνιμη αφομοίωση  των παραδοσιακών αξιών και των σύγχρονων καλλιτεχνικών ανησυχιών των αρχών του 20ου αιώνα, από τον Σπύρο Παπαλουκά που οδήγησαν στην ανανέωση της Βυζαντινής Τέχνης, δυστυχώς δεν βρήκαν αντάξιους συνεχιστές, μέχρι σήμερα.

(τα κείμενα είναι αντιγραφή από τα ενημερωτικά φυλλάδια του μουσείου (εκτός από κάποιες διορθώσεις)

Το μουσείο βρίσκεται στη παραδοσιακή συνοικία «Χάρμαινα» που ήταν συγκεντρωμένα όλα τα εργαστήρια κατεργασίας και βαφής δέρματος (Ταμπάκικα).