Πήλινο σύμπλεγμα με μορφές που παίζουν, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα, Αττική

Το πήλινο σύμπλεγμα αποτελείται από τρεις μορφές, δύο ανδρικές και μία γυναικεία. Όλοι τους φορούν χιτώνα και ιμάτιο. Ένας άνδρας και μια γυναίκα κάθονται σε αναπαυτικά καθίσματα με πλάτη και παίζουν πεσσούς σε άβακα, που χωρίζεται σε 6x7 τετράγωνες θέσεις. Διακρίνονται δώδεκα πεσσοί σε διάφορα τετράγωνα. Η γυναίκα έχει απλώσει τα χέρια πάνω στον άβακα, σαν να προσπαθεί να σχολιάσει κάποια κίνηση ή εξέλιξη του παιχνιδιού. Ο δεύτερος άνδρας, που έχει χαρακτηριστικά νάνου, παρακολουθεί το παιχνίδι καθιστός σε σκαμνί. Ο νάνος στρέφει το πρόσωπο του προς τον νικητή του παιχνιδιού, όπως μας φανερώνει ο ρόδακας που έχει χαραχθεί από τον κοροπλάστη στο κάτω μέρος του καθίσματος του. Αντίθετα, το πίσω μέρος του καθίσματος της γυναίκας, που είναι η χαμένη του παιχνιδιού, φέρει εγχάρακτη χήνα, τα φτερά της οποίας αποτελούσαν σύμβολο ήττας και ατυχίας. Το σύμπλεγμα χρονολογείται στον 1ο αιώνα μ.Χ. και πιθανόν προέρχεται από τάφο. Βρέθηκε το 1855 στην Αθήνα, κατά την ανασκαφή των τότε βασιλικών ανακτόρων.

Τα παιχνίδια στρατηγικής με πεσσούς (πούλια ή πιόνια παιχνιδιού),(που ονομάζονταν πεσσεία ή πεττεία, θεωρούνταν από τα παλαιότερα αρχαία παιχνίδια. Η πεσσεία αναφέρεται στα Ομηρικά έπη (Οδύσσεια α. 106-107) και στο αρχαίο δράμα. Σύμφωνα με μια μυθολογική παράδοση, θεωρείται ότι εφευρέθηκε από τον Παλαμήδη, κατά τη διάρκεια της παραμονής των Αχαιών στην Αυλίδα της Εύβοιας (Ευριπίδης, Ιφιγένεια εν Αυλίδι, 194-199 ) και πριν την αναχώρηση τους με ούριο άνεμο για την εκστρατεία στην Τροία. Πρόκειται για παιχνίδια στρατηγικής και οξύνοιας, μορφές και παραλλαγές των οποίων είναι δημοφιλείς μέχρι σήμερα.