Ναός Αθηνάς Νίκης, Ακρόπολη, Αθήνα, Αττική

Αρχιτεκτονική – Διαστάσεις 
Ο μικρός ναός της Αθηνάς Νίκης χτίστηκε το 426-421 π.Χ από Πεντελικό μάρμαρο σε σχέδια του αρχιτέκτονα Καλλικράτη. Είναι ένας ναός Ιωνικού ρυθμού αμφιπρόστυλος (έχει κίονες και στις δύο στενές πλευρές του). Οι διαστάσεις τις κρηπίδας του είναι 8.26 x 5,64 μέτρα. Το επιστήλιο έχει τριπλή οριζόντια ανάπτυξη (σκαλιά) και στηρίζει τέσσερις μονολιθικούς κίονες (αποτελούνται από ένα ενιαίο κομμάτι) με ύψος 4.06 μέτρα.

Ο ναός δεν έχει πρόναο και οπισθόδομο παρά μόνο έναν μικρό σηκό που οι δύο τοίχοι του καταλήγουν σε παραστάδες. Τα κενά ανάμεσα στις παραστάδες και τους γωνιακούς κίονες έκλειναν με κιγκλιδώματα έτσι ώστε να δίνουν την εντύπωση της ύπαρξης ενός μικρού πρόναου. Τα κιγκλιδώματα επίσης άφηναν να περάσει περισσότερο φως στο εσωτερικό του ναού, μετριάζοντας τις σκιές από το μεγαλύτερο κτήριο των προπυλαίων.

Η ανέγερση του ναού εντάχθηκε στο μεγάλο οικοδομικό πρόγραμμα της Ακρόπολης την εποχή του Περικλή.

Γλυπτός διάκοσμος 
Η ζωφόρος του ναού κατασκευάστηκε με τη βοήθεια πολλών τεχνιτών κάτω από την επίβλεψη του Αγοράκριτου, μαθητή του Φειδία. Η ζωφόρος  περιέτρεχε και τις τέσσερις πλευρές του ναού και είχε μήκος: 25,94 μέτρα. Στις τρείς πλευρές του ναού, απεικονίζονταν σκηνές από μάχες των Ελλήνων με τους Πέρσες ή των Ελλήνων με τους Έλληνες από τον πελοποννησιακό πόλεμο. Στην ανατολική πλευρά του ναού απεικονίζονταν η συνάθροιση των θεών που παρακολουθούσαν τις μάχες. Τμήματα της Ζωφόρου υπάρχουν στο μουσείο της Ακρόπολης καθώς και στο Βρετανικό μουσείο.
Δυστυχώς από τα αετώματα του ναού σώζονται ελάχιστα τμήματα. Εικάζεται ότι στο ανατολικό αέτωμα απεικονίζονταν η αμαζονομαχία και στο δυτικό η γιγαντομαχία.

Για την προστασία των επισκεπτών το 409 π.Χ κατασκευάστηκε ένα μαρμάρινο θωράκιο (στηθαίο) ύψους 1 μέτρου και μήκους περίπου 41 μέτρων, στις άκρες του πύργου. Το θωράκιο αυτό αποτελούνταν από ανάγλυφες πλάκες που απεικόνιζαν σκηνές με Νίκες που θυσιάζουν ταύρους καθώς και τη θεά Αθηνά να παρακολουθεί αυτές τις σκηνές. Το πιο γνωστό ανάγλυφο είναι αυτό της φτερωτής νίκης που λύνει το σανδάλι της (σανδαλίζουσα) και βρίσκεται στο μουσείο της Ακρόπολης.

Θέση
Ο ναός βρίσκεται στην νοτιοδυτική πλευρά του Ιερού βράχου, στη κορυφή του πύργου που προστάτευε την είσοδο της ακρόπολης κατά τα μυκηναϊκά χρόνια. Στη θέση του ναού υπήρχαν παλαιότερα ιερά αφιερωμένα στην Αθηνά Νίκη. Την εποχή του Κίμωνα (468 π.Χ) κτίστηκε ένα μικρός πέτρινος ναός που περιέλαβε τη βάση του αρχαίου ξόανου της Θεάς. Τα θεμέλια αυτών των παλαιοτέρων ναών σώζονται στο εσωτερικό του πύργου, κάτω από το δάπεδο του ναού. Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει τον ναό σαν ναό της Απτέρου Νίκης, βασιζόμενος στην παράδοση που ανέφερε ότι η θεά απεικονίζονταν στο λατρευτικό της άγαλμα χωρίς φτερά, για να μείνει πάντα στην Αθήνα.

Πορεία στο χρόνο – Αναστηλώσεις
Ο ναός γκρεμίστηκε από τους Τούρκους το 1686 και τα υλικά του χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή ενός προμαχώνα.. Το 1836 Γερμανοί αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τα υλικά και αναστήλωσαν τον ναό. Η αναστήλωση αυτή συμπληρώθηκε αργότερα, από τον κ. Πιττάκη.  Αναστηλωτικές εργασίες έγιναν και κατά τη διάρκεια της πενταετίες 1935–1940. Το 1994 δημοσιεύθηκε σχέδιο και μελέτη για την αποκατάσταση του Ναού. Το 1998 μεταφέρθηκε η ζωφόρος του Ναού στο Μουσείο της Ακρόπολης.  Η Υπηρεσίας Αναστήλωσης Μνημείων της Ακρόπολης σε συνεργασία με την  Α’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων εκτέλεσαν έργα αναστήλωσης